Akciğerde sıvı neden oluşur ve nasıl tedavi edilir?

Akciğerler, plevra adı verilen ince bir zar tabakasıyla kaplıdır. Bu zarın iki katmanı arasında normalde çok az miktarda sıvı bulunur ve bu sıvı solunum sırasında akciğerlerin rahat hareket etmesini sağlar. Ancak çeşitli nedenlerle bu boşlukta normalden fazla sıvı birikmesine "plevral efüzyon" veya halk arasında "akciğerde su toplaması" denir.

Akciğerde sıvı birikmesi bir hastalık değil, altta yatan başka bir sağlık sorununun belirtisidir. Nedenleri şu şekilde gruplandırılabilir:

• Transüda Tipi Efüzyon (Düşük Proteinli Sıvı): Genellikle sistemik hastalıklardan kaynaklanır. Sıvının sızmasına neden olan temel mekanizma, kılcal damarlardaki basınç dengesizliğidir.
  • Konjestif Kalp Yetmezliği: En yaygın nedenidir. Kalp pompa gücünü kaybettiğinde akciğerlere giden damarlarda basınç artar ve sıvı sızar.
  • Karaciğer Sirozu: Karaciğer fonksiyonlarının bozulması, vücutta sıvı birikimine (asit) ve bunun göğüs boşluğuna sızmasına neden olabilir.
  • Böbrek Hastalıkları (Nefrotik Sendrom): Böbrekler protein kaybettiğinde, kandaki protein seviyesi düşer ve damarlardan sıvı sızması kolaylaşır.
  • Pulmoner Emboli: Akciğer atardamarının pıhtıyla tıkanması.
• Eksüda Tipi Efüzyon (Yüksek Proteinli Sıvı): Genellikle akciğer zarını veya çevresini doğrudan etkileyen hastalıklardan kaynaklanır. Temel mekanizma, zarın geçirgenliğinin artmasıdır.
  • Enfeksiyonlar (Zatürre - Pnömoni): Akciğer enfeksiyonları sıklıkla plevrayı da etkileyerek sıvı birikimine yol açar. Ampiyem, irinli bir sıvı birikmesidir.
  • Tüberküloz (Verem): Plevrayı tutabilen ciddi bir enfeksiyondur.
  • Kanser: Akciğer kanseri, akciğer zarı kanseri (mezotelyoma) veya vücudun başka yerinden akciğere yayılan kanserler (metastaz) çok sık görülen nedenlerdir.
  • Otoimmün Hastalıklar: Romatoid artrit, lupus (SLE) gibi hastalıklar plevrayı etkileyebilir.
  • Akciğer Embolisi: Akciğere pıhtı atılması.
  • Göğüs Duvarı Yaralanmaları: Travma sonrası kan veya sıvı birikebilir.

Belirtiler, sıvı miktarına ve altta yatan nedene bağlıdır. Küçük miktarlardaki sıvı hiç belirti vermeyebilir. Belirtiler ortaya çıktığında şunlar görülebilir:

• Nefes darlığı (en sık görülen belirti)
• Kuru öksürük veya balgam
• Göğüs ağrısı (genellikle batıcı ve derin nefes almakla artan)
• Hızlı nefes alıp verme
• Halsizlik

Tedavinin amacı, birikmiş sıvıyı boşaltmak ve asıl nedeni ortadan kaldırmaktır.

• 1. Sıvının Boşaltılması (Torasentez):
  • Tanısal Torasentez: Teşhis için az miktarda sıvı alınır.
  • Terapötik Torasentez: Hastanın nefes darlığını gidermek için büyük miktarlarda sıvı boşaltılır. Bu geçici bir rahatlama sağlar, sıvı tekrar birikebilir.
• 2. Altta Yatan Nedenin Tedavisi:
  • Konjestif Kalp Yetmezliği: İdrar söktürücü ilaçlar (diüretikler) ve kalp ilaçları kullanılır.
  • Enfeksiyonlar (Zatürre): Uygun antibiyotik tedavisi verilir. Ampiyem varsa, sıvının tamamen boşaltılması ve bazen cerrahi müdahale gerekebilir.
  • Kanser: Kemoterapi, radyoterapi veya immünoterapi gibi kanser tedavileri uygulanır.
  • Tüberküloz: Uzun süreli antibiyotik (anti-tüberküloz ilaç) tedavisi.
• 3. Tekrarlayan Sıvı Birikimlerinde İleri Tedaviler:
  • Göğüs Tüpü Takılması: Daha fazla sıvıyı sürekli boşaltmak için göğüs duvarına bir tüp yerleştirilir.
  • Plevrodezis: Kanser gibi nedenlerle sürekli tekrarlayan sıvı birikimlerinde, akciğer zarının iki katmanını birbirine yapıştırmak için göğüs boşluğuna özel bir ilaç (talk, antibiyotik gibi) verilir. Bu, sıvının birikmesini engelleyen kalıcı bir çözüm sunar.
  • Pleurektomi: Cerrahi olarak plevranın çıkarılması işlemidir. Daha nadir ve ciddi vakalarda uygulanır.

Akciğerde sıvı birikmesi ciddiye alınması gereken bir durumdur. Tedavisi tamamen altta yatan nedene bağlıdır. Erken teşhis ve doğru tedavi ile hastalığın seyri büyük ölçüde iyileştirilebilir. Nefes darlığı veya göğüs ağrısı gibi belirtileriniz varsa, vakit kaybetmeden bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurmanız hayati önem taşır.