Beyinde sıvı birikmesi, tıp dilinde hidrosefali isimli hastalık beyin içinde ve çevresinde olması gerekli olan miktardan fazla sıvı/akışkan birikme durumudur. Tıp literatüründeki gelişmeler sayesinde hidrosefalinin rahatlıkla rehabilitasyonu olasıdır. Beyin omurilik sıvısı kafa yapısı içinde beyin zarıyla omurilik çevresinde ve beynin yapısında bulunan karıncık ismini taşıyacak olan boş alanlarda bulunan şeffaf renkte bir koruma amaçlı sıvıdır.
Sıvının basit misyonu koruma amaçlı olmakla beraber dış etkenlerden dolayı beyinde meydana gelebilecek zararı minimum seviyeye indirmeyi sağlamaktır. Karıncık kısmında bulunan yüklü damarlar sayesinde bu sıvı/akışkan birçok kez özel hücreler aracılığıyla üretilmekte ve beyin içine salgılanmaktadır. Beyin omurilik sıvısı gün süresince birçok kez olarak da yapılır ve geriye emilir. Bu sıvı/akışkan beyni ve omuriliği sarar ve sürekli bir dolaşımı bulunur.
Beyinde Sıvı Dolaşımının Üç Basit Misyonu Vardır
- Beyin ve omuriliğe iştirak eden darbelerin zarar veren tesirini azaltmak,
- Beynin beslenmesine ve atıkların taşınmasına destekçi olmak,
- Beyin ve omurilik aralarında dolaşarak beyindeki basınç değişikliklerini düzgün yapılmasını sağlamak
Hidrosefali her yaşta görülebilmektedir, fakat sık sık çocuklarda ve yaşlılarda (60 yaşın üstünde) olur. Tahmini 500 çocuktan birinde hidrosefali görülmektedir. Bu hasta olanların çoğunda teşhis doğum esnasında, doğum öncesinde veya erken bebeklikte konulmaktadır.
Nadir olmakla beraber kalıtımsal bozukluklara veya gelişimsel bozukluklara ilişkili olabilir. Sık görülen nedenleri; beyin içi kanamaları, kafa travmaları, beyin tümörleri, erken doğuma ilişkili kanamalar ve menenjittir. Hidrosefali, hidro-su, sefali-baş kelimelerinin birleşiminden meydana gelmektedir ve su kafa manasına gelmektedir. Beyin cerrahisi pratiğindeki manası ise beyin boşlukları içinde fazla beyin omurilik sıvısı (BOS) birikmesidir. Hidrosefali her yaş grubunda görülen ve her yaş grubunda kendine has belirtiler ile kendisini gösterir. Genel olarak da beyin omurilik sıvısının beyin boşluğunda ve omurilikte belirli bir dolaşma düzeni bulunur. Beyinde ventrikül olarak bilinen 4 adet havuzcuk yer almaktadır ve araknoid ağın alt kısmında bulunan subaraknoid uzaklıkta gezen beyin omurilik sıvısının omurilik ile de ilişkisi bulunur. Beyin omurilik sıvısı, birinci ve 2. Olarak bilinen hemen yan karıncıklardan ince bir delik yolları ile üçüncü karıncığa geçer ve daha ardından azıcık daha yayvan meydana iştirak eden dördüncü karıncığa iletilir ve buradan omuriliğe ulaşır. Bunun haricinde beynin çevresinde dolaşarak araknoid vilus olarak bilinen çıkıntılar aracılığıyla araknoid membran üstünde yine emilir ve mühim vazifeleri bulunur.
Beyinde sıvı birikme türleri
Genel olarak da hidrosefali iki tipte incelenir. Bunlardan birincisi tıkanmaya ilişkili gelişen fazla omurilik sıvısı birikimi veya emilimdeki eksikliğe ilişkili omurilik sıvısının birikmesidir.
Beyinde sıvı birikmesi neden olur?
Tıkanmaya ilişkili beyinde su toplanmasının birden çok başlıca sebebi bulunur. Şunlar, konjenital (Doğuştan iştirak eden) anomaliler, fazla besleyici damarlarda, çoğunlukla de bebeklerde görülen Dandy Walker sendromu, başka bir deyişle dördüncü ventrikül olarak bilinen beyin omurilik sıvısının dolaştığı karıncıklardan herhangi birinin doğuştan yayvan olması benzeri sağlık sorunları, kitleye ilişkili tıkanıklıkların olmasıdır. Bunun haricinde, emilim bozukluğu ile meydana çıkan hidrosefali sebepleri, beyin kanaması, kafa travmaları, geçirilmiş enfeksiyonlar benzeri sağlık sorunları emilim bozukluğuna sebep olabilir ve hidrosefaliye sürükleyebilir.
Hidrosefali belirtileri nelerdir?
Hidrosefali kafa içi basıncı arttırır. Bilhassa bebeklerde bariz belirtiler meydana çıkar. Bu belirtiler, kafa şeklinin anlık büyümesi, çocukta rahatsızlık, gelişim geriliği, beslenmede güçlük, öğürme, uyuklama, gözlerin aşağıya gerçek sarkması ki, bu hale batan güneş manzarası denilir. Bu tür belirtiler görüldüğünde acilen bir genç nöroloğuna başı vurmak gerekir.
